Als behandelaar in de GGZ voor patiënten met stemmingsproblematiek was de situatie in maart 2020 heel vreemd, van de ene op de andere dag moesten wij thuis werken en onze cliënten per telefoon of met beeldbellen behandelen. Deze omslag was moeilijk voor cliënten en de behandelaren, de cliënten kwam in een isolement terecht en er was in de samenleving weinig oor en oog voor de GGZ, alle focus lag op de ziekenhuizen. Cliënten hadden geen behandeling meer op locatie, groepsbehandelingen werden stilgezet, geen dagbesteding meer, beperkt sociaal contact en dan toch maar proberen de moed erin te houden. Ik denk dat weinig mensen beseffen hoe moeilijk het is om een depressie of angststoornis te bedwingen onder deze omstandigheden, want juist persoonlijk contact, activiteiten ondernemen zoals sporten, voldoende dagbesteding zorgen voor het laten slagen van een behandeling. Een goede behandelrelatie is essentieel voor het welslagen van iedere behandeling en die bouw je op samen tijdens het persoonlijke contact met de cliënt.
Behandelaren zaten thuis, hadden vooral in het begin veel technische problemen waardoor het beeldbellen moeizaam ging of mislukte en de telefoon het enige contactmiddel bleef. Cliënten haakten soms af, waren bang voor het beeldbellen, hadden angst vanwege corona en wilden ook toen er versoepelingen kwamen niet op locatie komen uit angst voor een besmetting. Dit gaf bezorgdheid en frustratie bij behandelaren omdat cliënten op die manier uit het zicht verdwenen en geen volwaardige behandeling kregen zonder dat iemand daar schuldig aan was.
Als er een crisis ontstond dan was het bijzonder lastig om deze op afstand op te lossen en om daarna weer los te komen van het verhaal omdat de crisis letterlijk je huis binnenkomt. En cliënten klagen eigenlijk weinig omdat de focus lag op ernstige toestanden in het ziekenhuis en met name op de IC’s. Mensen met stemmingsklachten laten trekken zich vaak terug in isolement.
In de media is eigenlijk geen aandacht voor de GGZ en hun cliënten, er wordt gesteld dat het aantal mensen met psychische klachten gelijk is gebleven maar ik vraag me af waar deze stelling vandaan komt. Veel mensen met angstklachten trekken niet aan de bel maar blijven vooral in hun huis en komen niet goed in behandeling.
Als behandelaar werd verwacht dat je zoveel mogelijk thuis werkte, daarbij eventuele kinderen thuisonderwijs gaf en met je partner moest overleggen wie er wanneer kon thuiswerken. Ik zag veel collegae met vermoeide gezichten tijdens de team-overleggen. En inmiddels overleggen wij al een jaar met behulp van Teams wat mij veel energie kost door de gekunstelde wijze van communiceren. De zo belangrijke samenwerking binnen een team is door alle maatregelen beperkt wat een negatieve invloed kan hebben op diagnostiek en behandeling omdat je als behandelaar meer op jezelf wordt teruggeworpen.
Ondertussen zijn we een jaar verder, is er nog steeds een beperkt aanbod in behandelingen vanwege beperkingen in het aantal mensen dat een training kan volgen in een ruimte. Hierdoor ontstaan lange wachtlijsten en moeten cliënten lang overbruggingscontacten hebben zonder dat er veel gerichte behandeling gegeven kan worden. Niemand kan er iets aan doen maar de lange duur maakt toch dat cliënten steeds meer klagen over de uitzichtloosheid van de hele situatie, weinig mogelijkheden tot de zo belangrijke sociale contacten, lotgenotencontact wat beperkt is, beperkte dagactiviteiten, minder kansen op werk waardoor deze groep het kind van de rekening lijkt te worden. Steeds vaker ontstaan er crisissituaties die met medicatie en opnames opgelost moeten worden. Het werken op deze manier, brandjes blussen zonder uitzicht op beter trekt een wissel op alle betrokkenen en zeker op de cliënten en ik hoop dat er spoedig meer ruimte gaat komen voor hen opdat wij ons weer ten volle kunnen bezig houden met de behandeling van ambulante cliënten.
Er is meer in het leven dan corona en ik zou graag willen dat er aandacht komt voor onze dappere cliënten die lijden onder de maatregelen tegen corona. Ik besef terdege dat de werkdruk in de ziekenhuizen veel hoger zal geweest zijn maar dat neemt niet weg dat de verantwoordelijkheid die je draagt als behandelaar, de frustratie dat het moeilijk is een cliënt te activeren als er weinig mogelijkheden zijn en de eenzaamheid ook zijn tol eist. Ik zelf probeer zoveel als mogelijk present te zijn op locatie voor cliënten ondanks het mantra ‘werk zoveel mogelijk thuis’ en kan hier energie uit halen. Ook kan ik wel vaststellen dat het aantal besmettingen binnen mijn caseload op twee vingers te tellen zijn (2 cliënten in 1 jaar tijd), dus mijn inziens is er meer mogelijk dan er geadviseerd wordt.
Janet Behandelaar in de SGGZ
